De Geldersche Toren

Zutphensestraatweg 8, Spankeren (Rijksmonument)

Een beetje verscholen in de uiterwaarden van Spankeren ligt landgoed ‘De Gelderse Toren’. Door twee toegangswegen verbonden met de provinciale weg N348. De lange, rechte oprijlaan is bijna een kilometer lang en omzoomd door oude eikenbomen. De laan is gericht op de toren van de Spankerense kerk.
Over de oorsprong van de toren gaan verschillende verhalen. Zo wordt er verteld dat de Romeinen hier al een wachttoren hadden van waaruit ze het verkeer over de vlakbij gelegen IJssel konden controleren. Historische gegevens hierover ontbreken echter. Bij de toegang van het voorplein staat een door de ANWB geplaatst bord met de tekst: “De Gelderse Toren, oorspronkelijk 12e eeuwse wachttoren van de Graven van Zutphen, later van Gelre. Sinds 1535 woontoren, kelder ± 12e eeuw, parterre 1535, bovenbouw 1868”.

Gelderse Toren

vóór de verbouwing van 1868

In 1868 besloot Alexander van Rhemen tot vergaande restauratie van de toren, in feite de bouw van een nieuwe woontoren op de oude fundering. Jan Brink Evers (aannemer-architect uit Ellecom) kreeg de opdracht en hij herbouwde de Gelderse Toren, naar de smaak van de 19e eeuw, in neogotische stijl. Bij de sloop bleek het oude gebouw toch degelijker dan verwacht en werd uiteindelijk besloten de benedenverdieping te laten zoals hij was.

12e eeuw   oorspronkelijk stond hier een wachttoren van de Graven van Zutphen,

                  later van Hertog Karel van Gelre. Sinds 1535 kreeg het een tweede

                  functie, die van woontoren.

13e eeuw   huidig fundament

1535          huidige beneden etage

1764          in het bezit van het geslacht Van Rhemen

1868          verbouwing, de huidige verschijningsvorm

1921          in bezit van J.S. Wurfbain

1979          in bezit van fam. H.B.M. Ruyten, restauratie van de Toren

heden        in bezit van fam. R.H.P.A. Ruyten

Oranjerie en het Pasteuningshuis (Rijksmonumenten)

De Oranjerie werd in 1880 gebouwd in opdracht van weduwe barones Caroline Cecile van Rhemen voor het overwinteren van kuipplanten; het was verbonden met een dienstwoning (éénlaags gebouw met plat dak), ook wel Pasteuningshuis genoemd naar de bewoners. Het gebouw werd ook wel de Kleine Oranjerie genoemd.

Koetshuis, met stallen en ‘boerderij’ (Rijksmonument)

1845          gebouwd i.o.v. Baron  F.A. van Rhemen

heden        woonhuis familie Kortenbout van der Sluis

Voorplein van de Gelderse Toren

Op en rondom het voorplein stonden veel kuipplanten. De familie van Rhemen was vooral geïnteresseerd in planten van de Agavefamilie (Agave, Yucca, Cordyline) en Afrikaanse lelies en kleine palmsoorten. Op vrijwel alle afbeeldingen van het voorplein zijn deze kuipplanten zichtbaar.

Ook is op veel afbeeldingen van het voorplein een deel van een volière zien.

Op het gazon voor de toren heeft ook een beeld op een sokkel gestaan en een zonnewijzer.

Waterval

Watervalletje in de Assenbeek (Soerensebeek) bij de Gelderse Toren. Het water uit de beek stroomt via de waterval in de buitengracht.

Rechte Oprijlaan

De eikenlaan die in rechte lijn uitkomt bij de kerktoren van Spankeren. Deze laan komt al in 1718 voor op kaarten.

Op prentbriefkaarten wordt deze oprijlaan soms Torenallee genoemd.

Gebogen Oprijlaan of hoge Oprijlaan

Deze laan ligt op een dijklichaam en komt ook uit op de Zutphensestraatweg.

Bij hoog water de enige toegangsweg naar de Toren.

Torenallee of Torens Allee

Een laan die vroeger deel uitmaakte van het landgoed.

Nu: Zutphensestraatweg (v.a. Herberg De Luchte richting Leuvenheim, 20 min. gaans)

1864          Baron Alexander van Rhemen legt een allee aan, in navolging van de

                  Middachterallee (tussen Ellecom en De Steeg, deze is dan al 100 jaar oud).

                  Hij laat de iepen rooien en plant aan weerszijden een dubbele rij beuken.

                  De allee is vrij lang: 20 minuten gaan.

1934          De laan wordt sterk uitgedund, om en om worden beuken weggehaald.

1969          De Torenallee wordt gerooid i.v.m. wegverbreding

2006          Aan de torenzijde worden eiken aangeplant.